कपिलवस्तुमा कालिकाको लिला: पोषणको नाममा, कुपोषण खेती

इग्रो डिजिटल बजारमा पाइने सामान कमसल र महँगो भएको कार्यक्रममा आबद्ध परिवारको आरोप छ। ७० रुपैयाँ पर्ने स्यानिटरी प्याड १०० रुपैयाँ, ३५ रुपैयाँ पर्ने न्याप्किन ५० र ८० रुपैयाँ पर्ने वाइप्स १२५ रुपैयाँ महँगो छ। ‘सबै सामान यहाँ सजिलै र सस्तो पाइन्छ, तर जबरजस्ती किनेर व्यापार चलाइन्छ,’ एक पीडितले भनिन्।

‘अनलाइन आएका सामान विग्रेका हुन्छन्, खिया लागेका नङकटले नङ काटेर पोषणमा सुधार हुन्छ भनिन्छ,’ भन्दै किनेको नङकट देखाउँदै उनले भनिन्। सामान खरिद गर्ने परिवारलाई बिल समेत नदिई भरपाई मात्र गराउने गरेको समेत परिवारले गुनासो गरे।

आफ्नालाई बजेटः

कालिका संस्था र तिनका कर्मचारी राजनीतिबाट प्रभावित भई लक्षित वर्गबाहिरका परिवारमाथि लगानी गरेको समेत आरोप छ। संस्थाका कार्यकारी निर्देशक रामेन्द्र रावलले आइडी नेपालका पोषण प्रमुख सुशीलराज घिमिरेको दबाबमा कांग्रेस नेता तथा पूर्वमन्त्री दीपकुमार उपाध्यायको लगानी रहेको एग्रीवस्तु कोल्ड स्टोर प्रालिलाई ट्राइको भर्मि कम्पोष्ट मल उत्पादनका लागि ५ लाख रुपैयाँ सहयोग गरेका थिए। संस्थाले प्रस्ताव आह्वान नै नगरी सिधै एग्रीवस्तुलाई सहयोग, साथै त्यहाँबाट उत्पादित ११ सय बोरा मल खरिद समेत गरेको थियो। उक्त सबै खरिद तथा अनुदान सार्वजनिक खरिद ऐन विपरीत रहेको संस्थाकै कार्यसमितिका एक सदस्यको आरोप छ। त्यति मात्र नभई कुपोषितहरूको नाममा आएको बजेटबाट कालिका संस्थाले कांग्रेस नेता दीपक कुमारकै एग्रीवस्तुमा सञ्चालित ’एग्रीवस्तु कृषि तारा’ कार्यक्रमलाई सहयोग गरेको थियो। कार्यक्रममा हेलन केलर, आइडी नेपाल र कालिकाको लोगो समेत प्रयोग भएको थियो। यति मात्र नभई आइडीअन्तर्गतको डेमो प्लट र टनेल निर्माण कुपोषित परिवारलाई दिनुपर्नेमा कालिकाले यशोधरा–५ का स्थानीय कांग्रेस नेता अशोक मिश्रालाई दिएको थियो। करिब ५० हजार खर्च भएको उक्त नमुना टनेल पाउने मिश्रलक्षित वर्गबाहिरका र त्यहाँका सम्पन्नशाली व्यक्ति हुन्।

चल्ला किन्न डेढ करोड

कालिकाले सन् २०२४ मा कुपोषित परिवारका लागि भनेर दाना–चल्ला खरिदमै करिब डेढ करोड खर्च गरेको कर्मचारी स्रोतको दाबी छ। संस्थाले स्थानीय स्तरमै चल्ला–दाना विक्रेता हुँदाहुँदै काठमाडौं स्थित श्रीनगर एग्रोटेक कम्पनीबाट १ करोड ४० लाखको दाना र चल्ला खरिद गरिसकेको छ। “कुन विधिले खरिदकर्ता छनोट भयो थाहा भएन, तर भुक्तानी र छनोट पारदर्शी छैन,” एक सदस्यले भने। कुपोषित परिवारलाई दिइने दाना–चल्ला समेत पूरा नआउने फील्डमा कार्यरत कर्मचारी बताउँछन्। “दाना आउँदा चल्ला आउँदैन, चल्ला आउँदा दाना,” उनीहरू भन्छन्।

यता कालिका संस्थाका अध्यक्ष मन्दिप सिंहले आइडी नेपालकै निर्देशनमा संस्थाले सबै काम गर्ने गरेको दाबी गरे। आइडीले नै भनेर इग्रो डिजिटल प्लेटफर्म, एग्रीवस्तु र श्रीनगर एग्रोटेक कम्पनीसँग सम्झौता गरेर काम गरिएको बताए।

सभार: जनाअस्था अनलाइन